برند چیست و چرا باید ثبت شود؟

برند (علامت تجاری) همان نام، لوگو، طرح یا ترکیبی از این‌هاست که باعث می‌شود کالاها و خدمات شما از رقبا قابل تشخیص باشد. قانون تجارت و قوانین مالکیت صنعتی این امکان را به شما می‌دهد که برای برند خود حق انحصاری بگیرید؛ یعنی:

• هیچ شخص دیگری بدون اجازه شما حق استفاده از برند را نداشته باشد.
• در صورت استفاده غیرمجاز، امکان پیگیری و مطالبه خسارت قانونی داشته باشید.
• برای واگذاری، اعطای نمایندگی یا فرانچایز، از برند خود درآمد مستقیم کسب کنید.

این حقوق انحصاری، فقط زمانی به شما تعلق می‌گیرد که فرآیند ثبت برند را به‌طور کامل و صحیح در اداره مالکیت صنعتی طی کرده باشید. صرف استفاده از نام یا لوگو، بدون ثبت رسمی، شما را صاحب حق انحصاری نمی‌کند.

مزایای ثبت برند در ایران

پیش از ورود به مراحل، بد نیست بدانیم که ثبت برند چه مزایایی برای کسب‌وکار شما دارد:

• تشخیص سریع کالاها و خدمات شما توسط مشتریان از طریق نام و لوگو.
• برند و لوگو به عنوان شاخص هویت شرکت و راهی برای ماندگاری در ذهن بازار.
• ابزار قدرتمند برای شهرت و برندسازی در فضای آنلاین و آفلاین.
• امکان اعطای حق امتیاز (لیسانس) و کسب درآمد از واگذاری حق استفاده از برند.
• تسهیل فرآیند بازاریابی و تبلیغات؛ برند معتبر، هزینه تبلیغات را اثربخش‌تر می‌کند.
• تقویت اعتماد مشتریان، بانک‌ها، سازمان‌ها و شرکای تجاری به کسب‌وکار شما.

مراحل ثبت برند داخلی در سامانه مالکیت صنعتی

ثبت برند در ایران برای اشخاص حقیقی و حقوقی، کاملاً اینترنتی و از طریق سامانه ثبت برند (اداره مالکیت صنعتی) انجام می‌شود. خلاصه گام‌ها به‌صورت زیر است:

گام اول: انتخاب اسم و طراحی برند

• انتخاب اسم مناسب برای ثبت برند متناسب با حوزه فعالیت.
• نام و لوگو باید قبلاً توسط شخص دیگری ثبت نشده باشد و با برندهای ثبت‌شده تشابه گمراه‌کننده نداشته باشد.
• توصیه می‌شود قبل از هر اقدامی، جست‌وجوی اولیه مشابهت توسط کارشناس انجام شود.

گام دوم: ورود به سامانه و تکمیل اظهارنامه الکترونیکی

• ورود به سامانه مالکیت صنعتی (ثبت برند و لوگو) .
• انتخاب نوع اظهارنامه و تعیین نوع مالک: حقیقی یا حقوقی.
• کلیک روی گزینه «موافقم» در بخش اظهارنامه الکترونیکی و ورود به فرم ثبت اطلاعات.

گام سوم: ثبت مشخصات مالک و وکیل

• ثبت دقیق مشخصات هویتی مالک (شخص حقیقی یا مدیرعامل شرکت برای اشخاص حقوقی).
• در صورت داشتن وکیل، وارد کردن مشخصات وکیل در سامانه (پیشنهاد ثبت آرمانی برای کاهش ریسک رد اظهارنامه).

گام چهارم: انتخاب کالا و طبقات برند

• تعیین کالاها و خدماتی که قرار است تحت پوشش برند قرار گیرند.
• انتخاب طبقات کالا و خدمات مطابق جدول طبقه‌بندی بین‌المللی (نیس). (برای مثال، مواد غذایی در طبقات ۲۹، ۳۰، ۳۱ و … بررسی می‌شود.)
• مراحل ثبت برند مواد غذایی و سایر حوزه‌ها از نظر سامانه یکسان است؛ فقط طبقات انتخابی متفاوت خواهد بود.

گام پنجم: بارگذاری مدارک و تأیید نهایی

• اسکن و بارگذاری مدارک لازم (در ادامه توضیح داده شده است).
• بررسی مجدد تمام اطلاعات اظهارنامه و تأیید نهایی.
• پرداخت هزینه اولیه از طریق درگاه بانکی و دریافت شماره اظهارنامه.

برای آگاهی از جزئیات هزینه‌ها می‌توانید مقاله هزینه ثبت لوگو و برند در وب‌سایت ثبت آرمانی را مطالعه کنید.

پیگیری اظهارنامه: رد مشروط، آگهی نوبت اول و ثبت نهایی

پس از ارسال اظهارنامه در سامانه، کارشناسان اداره مالکیت صنعتی آن را بررسی می‌کنند و چند حالت اصلی ممکن است رخ دهد:

۱. رد مشروط اظهارنامه

اگر در هر یک از مراحل (اطلاعات، مدارک، طبقات یا طراحی برند) ایرادی وجود داشته باشد، نظر «رد مشروط» صادر می‌شود. در این حالت معمولاً با اصلاح موارد زیر می‌توانید مسیر را ادامه دهید:

• وجود تشابه در بخشی از نام یا تصویر؛ با حذف یا اصلاح عنصر مشابه، امکان ادامه فرآیند وجود دارد.
• اشکال در یکی از طبقات کالا یا خدمات؛ می‌توان آن طبقه مشکل‌دار را حذف و برای سایر طبقات ادامه داد.

۲. صدور آگهی نوبت اول

اگر مشکل خاصی در اظهارنامه وجود نداشته باشد، آگهی نوبت اول ثبت برند صادر می‌شود. پس از انتشار این آگهی در روزنامه رسمی و سپری شدن مهلت اعتراض (معمولاً ۳۰ روز)، شما باید:

• برای تشکیل پرونده حضوری به اداره ثبت شرکت‌ها و مالکیت صنعتی مراجعه کنید (یا این کار را به وکیل بسپارید).
• حق‌الثبت نهایی برند را بپردازید.
• پس از طی حدود ۳ تا ۵ روز کاری، آگهی رسمی ثبت برند شما صادر می‌شود.

در آگهی رسمی، شماره ثبت برند و مشخصات کامل مالک و طبقات کالا/خدمات درج می‌شود و از این تاریخ، شما صاحب حق انحصاری برند در طبقات ثبت‌شده خواهید بود.

۳. رد قطعی (رد شده)

در مواردی که برند از نظر نام یا تصویر، کاملاً با یک برند قبلاً ثبت‌شده مشابه باشد، یا برخلاف قوانین باشد (مثلاً واژه‌های ممنوع، عبارات دولتی و …)، ممکن است نظر «رد شده» صادر شود. در این حالت:

• امکان ثبت همان علامت در همان طبقات وجود نخواهد داشت.
• باید نام و لوگو را تغییر داده و اظهارنامه جدید ثبت کنید.
• در برخی موارد، امکان اعتراض حقوقی و پیگیری نیز وجود دارد که نیازمند بررسی کارشناسی است.

توجه: زمان‌بندی دقیق صدور آگهی‌ها ممکن است بر اساس حجم پرونده‌ها و سیاست‌های روز اداره مالکیت صنعتی کمی تغییر کند. آنچه در این مقاله آمده، میانگین رایج در سال‌های اخیر است.

مدارک لازم برای ثبت برند (حقیقی و حقوقی)

فهرست کامل و به‌روز مدارک را می‌توانید در صفحه مدارک لازم جهت ثبت برند مشاهده کنید. به‌طور خلاصه:

مدارک لازم برای اشخاص حقیقی

• کپی شناسنامه شخص حقیقی.
• کپی کارت ملی شخص حقیقی.
• کپی کارت بازرگانی (در صورت ثبت برند لاتین یا نیاز قانونی).
• کپی مجوز فعالیت (جواز تأسیس، جواز کسب، پروانه بهره‌برداری، کارت بازرگانی و …).
• نمونه لوگوی تجاری در ابعاد حدودی ۱۰×۱۰ سانتی‌متر.

مدارک لازم برای اشخاص حقوقی (شرکت‌ها)

• کپی شناسنامه مدیرعامل شرکت.
• کپی کارت ملی مدیرعامل.
• کپی روزنامه رسمی تأسیس شرکت به همراه آخرین تغییرات.
• کپی مجوز فعالیت (جواز تأسیس، پروانه بهره‌برداری، جواز کسب، کارت بازرگانی و …).
• کپی کارت بازرگانی (برای برند لاتین یا موارد الزامی).
• نمونه لوگوی تجاری در ابعاد حدودی ۱۰×۱۰ سانتی‌متر.

فرآیند و مدارک ثبت برند مواد غذایی نیز از نظر ساختار، مانند سایر برندهاست و تفاوت اصلی در نوع مجوز و طبقات انتخابی است.

ثبت برند مواد غذایی؛ نکات مهم و طبقات مرتبط

مواد غذایی به‌دلیل ارتباط مستقیم با سلامت مردم، زیر ذره‌بین دقیق‌تری قرار دارند. برای ثبت برند مواد غذایی معمولاً موارد زیر اهمیت ویژه‌ای دارد:

• داشتن مجوزهای بهداشتی و صنفی مرتبط (مانند پروانه ساخت، پروانه بهره‌برداری یا جواز کسب معتبر).
• انتخاب طبقات مناسب در طبقه‌بندی نیس؛ معمولاً طبقات ۲۹، ۳۰، ۳۱ و … بسته به نوع محصول.
• پرهیز از نام‌ها و طراحی‌هایی که گمراه‌کننده یا شبیه برندهای مطرح بازار است.
• هماهنگی کامل اطلاعات روی بسته‌بندی با اطلاعات ارائه‌شده در اظهارنامه ثبت برند.

پیشنهاد ثبت آرمانی برای تولیدکنندگان مواد غذایی این است که قبل از طراحی نهایی بسته‌بندی و لیبل، حتماً جست‌وجوی مشابهت برند و مشاوره با کارشناس ثبت انجام شود تا ریسک رد برند یا تغییر اجباری نام در آینده به حداقل برسد.

اگر قصد دارید برند خود را در خارج از ایران نیز محافظت کنید، می‌توانید راهنمای ثبت بین‌المللی برند (سیستم مادرید) را در سایت ثبت آرمانی بخوانید.